Onze herinneringen, levensverhalen, kunst, mythologie en rituelen hebben altijd mijn interesse gehad. Het is een bron van inspiratie in mijn beeldende werk. Hoe we ons leven lijden en leiden en wat kunst daarin kan toevoegen is voor mij een doorlopende ontdekkingsreis.
in 2020 ontdekte en startte ik de post-hbo-opleiding tot Ritueelbegeleider bij Het Moment, nu gevestigd in Houten. Daar leerde ik persoonlijke en sociale rituelen te ontwerpen en begeleiden voor en met jou. In 2022 rondde ik de opleiding af, werd lid van de beroepsvereniging en startte mijn praktijk.
Wie ben je?
Ik ben geboren in Duitsland (1963) en na een jaar verhuisden we naar California Amerika.
Daar werd mijn broer geboren en raakten mijn ouders gescheiden van elkaar. Wij verhuisden met zijn drieën terug naar Nederland. In afwachting van ons nieuwe thuis waren we welkom in het huisje van mijn opa en oma, waar wij woonden met mijn overgrootvader, tante en oom.
Welke rol heeft kunst in je leven?
Ik tekende en schilderde naar hartelust en verzamelde herinneringen, symbolen en ‘dierbare dingen’ uit de natuur. Dit verbeeldde ik op mijn eigen wijze in mijn schilderijen en tekeningen. Ik ontwikkelde mij als autodidact en 20 jaar geleden vervolgde ik mijn creatieve weg onder andere op een oriëntatiejaar op de Rietveld Academie. Na het overlijden van mijn broer 12 jaar geleden maakte mijn creatieve ontwikkeling een belangrijke transformatie door.
.. en het begeleiden van mensen?
Mijn hart ligt bij mensenwerk en ik ging naar de Sociale Academie in Amsterdam. Na de academie had ik nog te weinig werk- en levenservaring om met mensen en hun problemen aan de slag te gaan. Er was destijds een economische crisis en een grote jeugd-werkloosheid. Via uitzendbureaus kwam ik terecht in het bedrijfsleven, waar ik 5 jaar als receptioniste, stagecoördinator en personeelsmedewerker bij een ICT-bedrijf werkte.
Ook toen bleef ik nieuwsgierig naar allerlei mensen en hun culturen, religies, rituelen, vieringen, dromen en wensen. Het leven is een reis, in de tijd, op aarde en in onze innerlijke belevingswereld. De wereld en onze natuur is ons thuis. Gedreven door die nieuwsgierigheid volgde en beleefde ik verschillende cursussen, retraites en vakanties bij o.a. de School voor Body en Soul in Lage Vuursche en Creatieve Landgoed Camping Charme in Frankrijk. Ik geef sindsdien diverse InspiratieWorkshops LevensKunst.
.. en reizen?
In 1992 besloot ik van mijn reishobby mijn beroep te maken: Ik ging vliegen. Inmiddels werk ik ruim 30 jaar in de luchtvaart. De laatste 20 jaar ben ik leidinggevende aan boord (purser), waar ik elke vlucht mag samenwerken met een hele nieuwe crew.
Samen maken we een intensieve reis van een paar dagen en daarin maken we soms van alles mee. Op mijn reizen heb ik heel veel bijzondere en inspirerende mensen ontmoet.
Wat zijn grote veranderingen in je eigen leven geweest, waarbij een passend persoonlijk ritueel fijn was of zou zijn geweest?
Mijn migratie vanuit Amerika naar Nederland toen ik 4 was een enorme verandering. Ik sprak de taal niet en wij waren, samen met mijn broertje en stiefvader de enige bruine mensen in het dorp, waardoor we een bezienswaardigheid waren. Dat was niet altijd leuk. Op mijn 15e overleed mijn vader in Amerika. Met dat verlies ben ik toen nonchalant omgegaan. Pas de laatste jaren realiseer ik me hoe jammer dat eigenlijk is.
Het afscheid van mijn broer en mijn moeder waren grote bewuste verandermomenten voor mij. Ik heb toen met mijn creativiteit "ruimte" kunnen maken om dit verlies te ervaren en er iets "moois" van te maken.
Dankzij het afscheid van mijn broer ontdekte ik mijn nieuwe weg om herinneringen en emoties te verbeelden en een plek te geven.
Dankzij de uitvaart van mijn moeder ontdekte ik hoe persoonlijke rituelen kunnen bijdragen bij verlies, rouw, verandering en verbinding. Haar uitvaart heb ik als haar laatste/enige kind zelf moeten vormgeven. Ik ben dankbaar dat ik de ruimte had om dat te doen op een vervullende manier. Later besefte ik hoe fijn het zou zijn geweest als ik dit had kunnen doen met de hulp en ondersteuning van een betrokken Ritueelbegeleider. Hij of zij had me kunnen helpen om andere familieleden op een helende wijze bij haar uitvaart te betrekken.
Wat zijn je andere persoonlijke ervaringen met rituelen?
Er zijn de dingen in het dagelijks leven waar ik kleine rituelen van heb gemaakt, waardoor het energie geeft als je het doet. Het gaat over liefdevol tijd en aandacht besteden aan wat je waarom aan het doen bent. Ik wandel bijvoorbeeld heel graag in de natuur om er te genieten van de bomen om me heen en van de seizoenen. Het aandacht besteden aan de rust die de natuur geeft. Elk seizoen biedt weer andere inzichten over het leven en alle veranderingen die daarin plaatsvinden.
Een ander klein ritueel is bijvoorbeeld op mijn werk. Ik ben purser/leidinggevende in de luchtvaart. Voor elke vlucht hebben we briefing van 20 minuten. We kennen elkaar niet en in die 20 minuten vormen we met elkaar een team. We maken daarin een aantal stappen, die je ook een ritueel zou kunnen noemen.
Daarnaast heb je ook grote rituelen, zoals bijvoorbeeld ceremonies die passen bij de mijlpalen in het leven. Je kiest voor iets of wilt met iemand gaan samenleven en dat wil je graag vieren. Of je verliest iets of iemand. Je bent uit elkaar gegroeid, een droom komt niet uit, een wens gaat misschien niet of juist wel in vervulling. Iedereen heeft denk ik wel iets in zijn leven meegemaakt dat je leven heeft veranderd. We kunnen kiezen om daar veel of juist weinig aandacht aan te besteden. Die overgang van verlies naar een nieuw begin kun je met een ritueel vorm en betekenis geven.
Hoe ben je op het idee gekomen om Ritueelbegeleider te worden?
Dankzij een paar grote mijlpalen in mijn leven: het afscheid van mijn broer en moeder heb ik zelf ook gebruik gemaakt van rituelen, die ik zelf heb bedacht, om het rouwproces op een helende manier vorm te geven.
Bij mijn afscheid van beiden heb ik op een creatieve manier een ode kunnen brengen. Dat heeft mij en ook andere mensen erg geholpen. Tijdens mijn persoonlijke rouwritueel ontmoette ik iemand die mij vertelde over de opleiding tot Ritueelbegeleider. In een persoonlijk kennismakingsgesprek vertel ik er graag meer over.
Welke Rituelen begeleidt je het liefst?
Ik heb uiteindelijk gekozen voor de richting Levensrituelen. Er is dan meer tijd voor het hele proces en de begeleiding dan bij (vaak onverwachte) Uitvaartrituelen. Bij Uitvaartrituelen begeleidt een Ritueelbegeleider de nabestaanden. Er is in een korte tijd vaak een hoop te regelen.
Bij Levensrituelen zijn de betrokkenen er (nog) in levende lijve. Levensrituelen kunnen ook gaan over het levenseinde, rouw en afscheid. De begeleiding en het Ritueel kan dan gaan over zingeving en betekenis, over dat wat je wilt achterlaten voor de nabestaanden. Vorig jaar volgde ik een 3-daagse verdiepende opleiding over Rituelen bij het Expertisecentrum Stervensbegeleiding.
Daarnaast zijn er nog heel veel andere thema's rondom verlies en verandering. We maken allemaal grote veranderingen mee in ons leven, relaties en werk. Die veranderingen gaan meestal gepaard met allerlei (bewuste of onbewuste) emoties, verlies, afscheid en rouw op weg naar een nieuw begin. Dit kan een eenzame ervaring zijn, waarin je ook op zoek gaat naar zingeving en betekenis. Als Ritueelbegeleider kan ik daarin een luisterend oor en begeleiding bieden. Ik heb gemerkt dat een persoonlijk ritueel iets toevoegt aan iemands verwerkings- en veranderingsproces. Als je het samen doet kan het mensen bij elkaar brengen en zorgen voor meer begrip.
Hoe onderscheidt jij je van andere ritueelbegeleiders?
Als Beeldend Kunstenaar maak ik graag gebruik van vele creatieve werkvormen. Ik heb gemerkt wat het mensen geeft om zelf ook creatief aan de slag te gaan. Het wakker maken van iemands eigen creatieve scheppingskracht geeft veel speelruimte en een nieuwe kijk op de verandering. Iedereen heeft creatieve talenten waar je je misschien nog niet bewust van bent. Daar aandacht voor hebben is voor iedereen een verrijkende ervaring. Creativiteit is een breed begrip. Denk aan muziek maken, zingen, dansen, een kunstwerk maken van en met allerlei materialen, schrijven, poëzie, spoken word, etc.. Als Ritueelbegeleider zet ik deze vormen graag in om een Ritueel te ontwerpen dat helemaal bij jou past.
Je ontwerpt een persoonlijk ritueel die bij iemand de juiste snaar raakt?
Dat klopt. Iedereen is anders. Elke betrokkene is anders. Het is juist belangrijk om daarin heel persoonlijk te zijn. Ik denk niet in standaarden. Wie ben je? Wat heb jij nodig? We gaan op zoek naar wat voor jou belangrijk is en naar jouw persoonlijke symbool en betekenis. We gaan op zoek naar jouw kracht en creatieve talent.
Een belangrijke laag in het ritueel begeleiden is dat er ook ruimte is voor gevoelens en emoties. In de loop van mijn leven heb ik meerdere trainingen gedaan rondom (het begeleiden van) allerlei emoties. Bij grote mijlpalen in het leven is het belangrijk dat je weet hoe emoties werken. Het is belangrijk om daar aandacht aan te besteden bij afscheid, verandering en een nieuw begin. We kunnen samen op zoek gaan naar jouw rode draad.
